Laboratoria

Wat maakt een goed laboratorium ontwerp?

Laboratoria zijn bijzondere plekken om in te werken. Een goed laboratorium ontwerp vraagt om de juiste balans tussen regelgeving, optimaal gebruik van de beschikbare ruimte en het bieden van een prettige werkomgeving, waarin ruimte is voor ontmoeting. Een taak waarvoor specialistische en praktische kennis noodzakelijk is.

Een goed lab ontwerp

Of het nu een onderzoekslab, testlab, QC lab of ontwikkelingslab betreft: bij allen geldt dat een goed ontwerp functioneel is, een leefbare werkomgeving biedt, maar ook flexibel genoeg is om toekomstige veranderingen in het gebruik ervan op te vangen. Dit draagt bij aan de duurzaamheid van de labomgeving

Eisen ontwerp

Bij het ontwerp van een lab starten we samen met de gebruikers met het analyseren van het proces. Hiervoor hanteren wij graag het Why – How – What principe. Waarom doe je het? Hoe ga je dat bewerkstelligen? En wat is daarvoor nodig?

Welk proces gaat er straks plaatsvinden en wat is daarvoor nodig?
Wat voor type onderzoek of productie en waarom?
Wat voor type ruimte hoort bij dit onderzoek of productieproces?
Welke ruimte is hiervoor beschikbaar (bestaand of nieuw)?
Wat vereist bescherming? (bijvoorbeeld een product of medewerkers)
Hoe lopen de stromen, ofwel flows, door het labgebouw; product, samples, personeel, materiaal en afval?
Aan welke richtlijnen en normen moet voldaan worden?

Flexibel lab

Processen in laboratoria ontwikkelen zich na verloop van tijd en kunnen wijzigen. Een goed ontwerp richt de bouwkundige structuur van een labgebouw zodanig in, dat deze mogelijkheden biedt om deze veranderingen te kunnen huisvesten met minimale investering. Door te werken met een helder maatsysteem en met materialen die demontabel zijn, heeft het labgebouw een interne flexibiliteit. Hierbij kan ook gedacht worden aan het alvast voorzien van ruimte voor toekomstige aanpassingen aan installaties.

Laboratoria met ruimte voor ontmoeting

In een goed ontworpen laboratorium is ruimte voor de ontmoeting, voor de uitwisseling van ideeën en het versterken van de relaties binnen het team. Bij het ontwerpen hebben we dan ook altijd bijzondere aandacht voor het inpassen van ontmoetingsplekken. Zo bevorderen we de uitwisseling van kennis en het gevoel van verbondenheid. Samen met eigenaar, gebruikers en technische adviseurs ontwerpen we integraal een optimaal functionerend lab.

Eisen laboratoria

Voor het bouwen van een lab gelden in Nederland wettelijke veiligheidsmaatregelen. Die bestaan onder meer uit fysische inperkingniveaus van de ruimten (CFI), welke afhankelijk zijn van de risico’s die bij het onderzoeksproces of -product komen kijken.

Denk bijvoorbeeld aan de Biosafety level-classificatie (BSL-I, BSL-II en BSL-III), de Microbiologische Laboratoria-classificatie (ML-I, ML-II en ML-III), of de EU GMP (Good Manufacturing Practice) classificatie A t/m D. Per classificatie gelden telkens verschillende inperkingsniveaus, die bepalend zijn voor hoe de ruimten ingedeeld en ingericht worden.

Voor cleanrooms gelden weer andere eisen.

Verschil ML 1, ML 2 lab en ML 3 lab

ML-1 lab

ML-I klasse laboratoria werken met niet-ziekmakende apathogene micro-organismen. Het risico voor medewerkers en milieu is laag. De afwerking van vloeren, wanden en deuren bestaat uit niet-absorberend materiaal. De werkoppervlakken zijn makkelijk reinigbaar.

ML-2 lab

De processen in een ML-II lab hebben een hoger maar beperkt risico. De ramen in deze ruimten kunnen niet open. Ook zijn de deuren van de werkruimte tijdens de onderzoekswerkzaamheden gesloten. Voor ML-II klasse laboratoria is verder dezelfde uitvoering van toepassing als in ML-I.

ML-3 lab

De ruimten in een ML-III lab hebben een afsluitbare toegangssluis – met twee deuren die alleen afzonderlijk open kunnen. De ramen zijn afgekit en gesloten. De uitvoering en/of de afwerking van vloeren is vloeistofdicht. De kweekcel is uitgevoerd met desinfectie mogelijkheden (via gassen). Een ventilatiesysteem zorgt voor onderdruk in de ruimten. Luchtafzuiging gebeurt via een gescheiden luchtkanaal. Die komt minimaal 2 meter boven het dak uit. De vacuümleidingen zijn bijvoorbeeld uitgerust met een hydrofoob absoluut-filter. Klasse III kent verder dezelfde uitrusting als de ML-I klasse.

Verschil BSL Level 1, 2, 3 en 4 lab

BSL Level 1

Extra veiligheidsmaatregelen zijn niet nodig. Standaard laboratorium hygiëne en de ontsmetting volstaan. Er is geen risico voor de (volks)gezondheid. De toepassing van micro-organismen is toegestaan in deze laboratoria.

BSL Level 2

Er gelden extra veiligheidsmaatregelen, waaronder gesloten deuren en ramen. Het onderzoeksgebouw is alleen toegankelijk voor medewerkers met kennis van de werkprocessen en procedures. In deze laboratoria werkt men met organismen die goed behandelbare ziekten veroorzaken. Dankzij effectieve vaccins en geneesmiddelen komen die zelden voor (kinkhoest, difterie, mazelen, meningokokken). De inrichting van de ruimten maakt adequate reiniging en desinfectie mogelijk. Afval wordt ontsmet.

BSL Level 3

Deze ruimte is alleen toegankelijk via een sluis. De werkzaamheden vinden plaats in een biologische veiligheidswerkbank (glovebox). Deze faciliteit is zo goed als luchtdicht.

BSL Level 4

Deze onderzoeksruimten zijn hermetisch afgesloten. De stalen wanden, plafonds en vloeren zijn aan elkaar gelast. Dat voorkomt het uitbreken van organismen waartegen geen medicijn of vaccin bestaat. Medewerkers doen hun werk in een microbiologische veiligheidskabinet of isolatoren. Dit laboratorium beschikt over een decontaminatiedouche. Bij vertrek ontsmetten medewerkers hiermee hun overdrukpak.

Stel ons uw vraag

Verschil BSL Level 1, 2, 3 en 4 lab

BSL Level 1
Extra veiligheidsmaatregelen zijn niet nodig. Standaard laboratorium hygiëne en de ontsmetting volstaan. Er is geen risico voor de (volks)gezondheid. De toepassing van micro-organismen is toegestaan in deze laboratoria.

BSL Level 2
Er gelden extra veiligheidsmaatregelen, waaronder gesloten deuren en ramen. Het onderzoeksgebouw is alleen toegankelijk voor medewerkers met kennis van de werkprocessen en procedures. In deze laboratoria werkt men met organismen die goed behandelbare ziekten veroorzaken. Dankzij effectieve vaccins en geneesmiddelen komen die zelden voor (kinkhoest, difterie, mazelen, meningokokken). De inrichting van de ruimten maakt adequate reiniging en desinfectie mogelijk. Afval wordt ontsmet.

BSL Level 3
Deze ruimte is alleen toegankelijk via een sluis. De werkzaamheden vinden plaats in een biologische veiligheidswerkbank (glovebox). Deze faciliteit is zo goed als luchtdicht.

BSL Level 4
Deze onderzoeksruimten zijn hermetisch afgesloten. De stalen wanden, plafonds en vloeren zijn aan elkaar gelast. Dat voorkomt het uitbreken van organismen waartegen geen medicijn of vaccin bestaat. Medewerkers doen hun werk in een microbiologische veiligheidskabinet of isolatoren. Dit laboratorium beschikt over een decontaminatiedouche. Bij vertrek ontsmetten medewerkers hiermee hun overdrukpak.

Over Broekbakema

Door de jaren heen heeft Broekbakema het ontwerp van vele laboratoria en andere R&D faciliteiten op haar naam staan, voor zowel Nederlandse als internationale kennisinstellingen en bedrijven. Wij hebben ruime ervaring in de sectoren agri-food, life sciences, health, biotechnologie, farma en high tech semicon.

Onze expertise is opgebouwd met een groot aantal projecten in de biochemische, chemische en fysische sfeer, voor opdrachtgevers als Organon, DSM, Byondis (voorheen Synthon BioPharmaceuticals), Wacker, Eurofins, SABIC, PALLAS en Rikilt.

Laboratoria (waaronder research labs, QC labs en quarantainelabs), productiefaciliteiten met kantoorruimte en meetruimten maken deel uit van onze portefeuille.

Neem contact op