Blog: Nooit meer slopen, een goudmijn!

Door Marius Voets:

Vroeger had je van die oerdegelijke auto’s. Onverwoestbaar, zoals mijn VW Kever die ik kocht net nadat ik m’n rijbewijs had. Een mooie oldtimer uit 1965 en gebouwd om lang mee te gaan. Dat was ooit. Later werd de levensduur van producten opzettelijk veel korter. Ik ben wars van verspilling. Als architect kijk ik al langer met andere ogen naar mogelijkheden om dit in gebouwen tegen te gaan.

Anders kijken

De samenleving stond de afgelopen decennia in het teken van; gooi maar weg wat kapot is. Dit onhoudbare verdienmodel staat gelukkig steeds meer ter discussie. Je kunt er ook gemakkelijk iets tegen doen. Zeker in de bouwsector. Alleen vraagt dat om een andere manier van kijken. En een nieuwe mindset.

Zonder sloophamer

Allereerst begint dit met het gebruik van losmaakbare materialen die je kunt demonteren en remonteren. Zodat een gebouw zonder sloophamer of bergen afval aanpasbaar is. Ondertussen is met sloopmateriaal ook nog zoveel meer mogelijk dan je op het eerste gezicht denkt. Hergebruik krijgt nu relatief snel het stempel ‘duur’ en te arbeidsintensief. Daardoor zie ik in de praktijk dat sloop om financiële redenen vaak voor hergebruik gaat.

Goudmijn

Terwijl hergebruik juist een goudmijn is voor de transformatie van een plek of gebouw. Neem de sociale impact die je ermee kunt maken. Moeten planten op een bouwterrein wijken vanwege een uitbreiding?  Doe omwonenden dan een plezier met dit groen. En stel deze planten ter beschikking aan iedereen met groene vingers en een balkon of tuin. Zulke struikroofacties scheppen een band.

Sociale impact

Als organisatie kun je met de transformatie van een gebouw nog meer doen voor je omgeving. Oude- en vervallen geveldelen lenen zich bijvoorbeeld heel goed voor de bouw van een buurtpaviljoen. Maak met dit materiaal een extra ontmoetingsplek voor de buurt of wijk. Daarmee doe je iets terug en je laat meteen aan je omgeving maar ook medewerkers zien waarvoor je staat.

Materiaal doet het verhaal

De keuze en toepassing van nieuwe materialen in een gebouw vertellen ook iets over je purpose en visie als organisatie. Ze zijn de drager van je organisatie-verhaal. Uit zichtbare circulaire toepassingen in het gebouw spreekt bijvoorbeeld maatschappelijke betrokkenheid bij de realisatie van klimaatdoelstellingen. Ze dragen daarmee jouw identiteit uit en herinneren aan de historie en organisatie-roots.

Braakliggend terrein

Ondanks alle urgentie zie ik dat hergebruik in bestaande gebouwen nog steeds een braakliggend terrein is. Per slot van rekening wil Nederland in 2030 de helft zoveel primaire grondstoffen gebruiken. De bouw produceert van oudsher het meeste afval. Maar liefst 11 miljard kilo bestaat uit sloopafval volgens diezelfde cbs-cijfers. Een goudmijn, als je nagaat hoeveel daarvan geschikt is voor hergebruik.

Extra waardebehoud

Dat is niet alleen beter voor de circulaire economie of het klimaat en de grondstoffenschaarste. Een volgend leven van materialen zorgt ook voor waardebehoud van gebouwen. Daarom mag slopen voor mij voorgoed de geschiedenisboekjes in. Slopen is als asbest, namelijk definitief verleden tijd. Daarvoor voel ik me meer dan ooit verantwoordelijk.

Samen uitvinden

Evenals opdrachtgevers en bouwers sta ik als architect op braakliggend terrein. Circulair ontwerpen is een discipline in wording. Samen vinden we de circulaire bouw uit. Dan zit er maar één ding op, aan de slag met opgestroopte mouwen en een experimentele mindset. Maar ook onorthodoxe oplossingen en de bereidheid om van elkaar te leren. Het liefst in alle openheid naar de samenleving over de dilemma’s en de keuzes die we maken. Ook als het gaat over hergebruik.

 

Marius Voets
Coördinerend architect / associate partner