Blog: Bruut hout

Door: Aldo Vos

Na een tijdperk waarin de constructie, die vooral economisch moest zijn, vaak is weggepoetst zie ik nu een nieuw soort brutalisme ontstaan met de houtbouwrevolutie. De combinatie van CO2 uitstoot, toxiciteit, carbon footprint, losmaakbaarheid, herkomst en hergebruik is enorm en keuzes zijn niet eenvoudig. Nog maar tien jaar geleden ontwierp ik mijn eerste houten gebouw, een school voor speciaal onderwijs, en ik moest al mijn ideeën over constructie en vloerdiktes herzien. Maar de grote winnaar nu is duidelijk. Hout is hot!

Milieu en aaibaarheid
Uiteindelijk is die school een prachtig gebouw geworden waarin de houtconstructie het interieur bepaalt van de school en een enorme rust geeft voor de kinderen. Iedereen weet intussen dat de milieu impact van de gebouwde omgeving enorm is en dat dwingt ons nu om het materiaalgebruik van gebouwen grondig te herzien. De aaibaarheid van hout is bovendien onweerstaanbaar en iedereen wil dat laten zien. Ook de dimensies van houtbouw zijn zodanig dat dit niet weg te poetsen valt achter een systeemplafond of stuclaag. Hout is een natuurproduct en daar moet je rekening mee houden in je ontwerp en detaillering.

Idealen en ruimtegebruik
Onlangs zag ik de documentaire ‘Proof of the pudding’ over Herman Herzberger en zijn meesterwerk Centraal Beheer in Apeldoorn. Wat opvalt is de vitaliteit van zowel Herzberger als zijn ideeën over ruimtegebruik. Een jonge Herzberger die achteloos uitlegt dat mensen bezit moeten nemen van de ruimte die hij ze schenkt. Iets daarna las ik ‘Totale Ruimte’ van Anette Jansen over het leven van Jaap Bakema. Een prachtig boek waarin niet zozeer de architectuur als wel het leven en gedachtegoed van Bakema wordt neergezet. Ook hier een architect die zijn idealen voor de maatschappij omzet in ruimte. Grotere gebaren dan bij Herzberger, maar even oprecht.

Constructiemateriaal
Hoewel er grote verschillen zijn tussen de architectuur van Herzberger en Bakema zie je bij beiden ook de krachtige samenhang tussen architectuur en constructie. De ruimte wordt gemaakt door de constructie, meestal beton. Bij Herzberger vormde dit een polyvalente structuur, bij Bakema indrukwekkende vouwdaken of zwevende vloeren. Hout is als constructiemateriaal niet meer weg te denken. Laten we dan ook de eigenschappen en dimensies van hout inzetten om nieuwe architectuur te maken.

Stoere houtarchitectuur
Stoere architectuur waarin de constructie weer duidelijk afleesbaar is en de ruimte structuur geeft. Een architectuur die voortkomt uit de natuur en ook natuur en landschap integreert in de gebouwde omgeving. Je kunt er net als de jonge Herzberger prachtige structuren mee ontwerpen die ruimte bieden voor meervoudig gebruik, of juist als Bakema grote heroïsche gebaren mee maken. Ik zie beide mogelijkheden om mij heen uit de grond schieten

Innovatiekracht
Het stemt mij optimistisch over de innovatiekracht van de architectuur en daarmee ook een beetje over de kansen om de klimaatverandering tegen te gaan. In Amsterdam renoveren wij op dit moment een enorme betonkolos uit de jaren tachtig voor de Abnamro waarbij we 30.000 m2 nieuwbouw volledig in hout uitvoeren. Dat grote bedrijven hiervoor kiezen laat zien dat we reusachtige stappen kunnen zetten naar een duurzamere wereld.

Aldo Vos
Architect-directeur