Paris Proof laboratorium

De gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor bijna 40% van ons energiegebruik en een derde van de CO₂-uitstoot. Een groot deel daarvan is afkomstig uit de constructies van beton en staal. We moeten radicaal anders gaan bouwen om de milieubelasting van onze gebouwen drastisch terug te dringen en klimaatverandering af te remmen.

Houtbouw herontdekt

In de zoektocht naar duurzame bouwoplossingen is hout de laatste jaren komen bovendrijven als belangrijke bouwtrend. Waar traditionele bouwmaterialen als beton, cement en staal enorm energie-intensief zijn en een aanzienlijke CO₂-uitstoot veroorzaken, slaat hout juist CO₂ op. Wereldwijd schieten houtbouwprojecten uit de grond, van gezinswoningen tot ambitieuze hoogbouw.

Eén sector waar men grote moeite heeft om de overstap naar hout te maken is de R&D. Hoewel er sectorbreed grote inspanningen zijn geleverd om de energieprestaties van laboratoriumgebouwen te verbeteren, is het niet gelukt om dit door te trekken richting een lagere CO₂-uitstoot. Dit komt door onwetendheid (men is gewend te bouwen zoals men altijd deed), maar ook door aannames ten opzichte van houtbouw.

Duurzame laboratoria komen steeds dichterbij

In laboratoria en cleanrooms gelden doorgaans strenge veiligheidsvoorschriften en hoge eisen ten aanzien van draagkracht en trillingsgevoeligheid, waardoor hout als ‘biobased’ materiaal vaak bij voorbaat al uitgesloten wordt.

Een labomgeving vereist namelijk speciale, robuuste bouwmaterialen om contaminatie, trillingen en andere risico’s te voorkomen die de veiligheid van het onderzoek, de onderzoekers en de buitenwereld in gevaar kunnen brengen. De eigenschappen van hout als ‘levend materiaal’ zijn dat het doorgaans kan krimpen, uitzetten of vervormen. Daardoor kleeft er aan hout het stigma dat het per definitie niet geschikt is voor een streng gecontroleerde labomgeving.

Het relatief nieuwe cross-laminated timber (CLT) voor een revolutie in de houtbouw gezorgd. CLT is een innovatief en duurzaam bouwmateriaal dat bestaat uit meerdere lagen houten planken, kruislings op elkaar gelijmd. Dit geeft het materiaal sterkte en stabiliteit, vergelijkbaar met beton of staal, maar tegen een veel lagere ecologische voetafdruk. Een recente samenloop van (technologische) ontwikkelingen maakt dat hout inmiddels zodanig te verwerken en optimaliseren is, dat er bouwtechnisch veel meer mogelijkheden ontstaan zijn – óók in een labomgeving:

Hout in een labomgeving

Een recente samenloop van (technologische) ontwikkelingen maakt dat hout inmiddels zodanig te verwerken en optimaliseren is, dat er bouwtechnisch veel meer mogelijkheden ontstaan zijn – óók in een labomgeving:

• Dankzij de recente wederopleving van houtbouw zijn partijen in de hele keten meer vertrouwd geraakt met het gebruik van hout als bouwmateriaal.
• Het lichte gewicht in combinatie met de relatief hoge sterkte, maakt CLT één van de meest efficiënte bouwmaterialen ter wereld.
• Dankzij het lichte gewicht is hout uitermate goed bewerkbaar en geschikt voor prefabricage, wat tot minder uitstoot leidt dankzij snellere bouw of betere assemblage van de grote casco-elementen. Omdat deze grote elementen een lange levensduur hebben en een groot volume vertegenwoordigen, levert hergebruik bovendien een milieuwinst op.
• De natuurlijke werking van hout (krimpen of uitzetten) kan men bij moderne CLT vloeren, balken en kolommen tot een absoluut minimum beperkt houden. Dit is essentieel voor labomgevingen, waar scheurvorming in het hout tot contaminatierisico zou leiden.
• Hout brengt vandaag de dag geen extra onderhoud meer met zich mee ten opzichte van andere bouwmethoden, dankzij goede detaillering en afwerking (coating).

Een nieuwe standaard voor duurzame R&D gebouwen

Architectenbureau Broekbakema heeft in samenwerking met ingenieursbureau Lüning en laboratoriumadviesbureau L3Q een proof of concept ontwikkeld, voor een nagenoeg volledig houten laboratorium: ‘Het Houten Lab’. Daarvoor is in kaart gebracht aan welke regels en eisen de diverse typen laboratoria dienen te voldoen, en welke implicaties die hebben voor de draagkracht, trillingsgevoeligheid, reinigbaarheid en brandgevaarlijkheid van een lab dat (grotendeels) uit hout bestaat.

Hout als (constructie)materiaal blijkt geschikt voor meer dan 80% van alle laboratoria in Nederland. Enkel de laboratoria die aan de meest strenge normen moeten voldoen – zoals biologische ML-3 en ML-4 labs – zouden extra aanpassingen vereisen, of helemaal niet in hout uitgevoerd moeten worden. 

Het Houten lab laat zien dat biobased bouwen met hout ook voor laboratoria mogelijk is. Neem contact op met één van onze